In Noord-Limburg, pal op de grens met de Nederlandse provincie Brabant ligt Hamont-Achel en omgeving, een streek die rijk is aan natuur en erfgoed. En daarbij neemt het molenerfgoed een wel heel bijzondere plaats in.
MolenNetwerk KempenBroek vzw stippelde rond Hamont-Achel een nieuwe molenfietsroute uit: de Heggemulderroute. Heggemulder Rein is je metgezel tijdens deze ca. 40 km lange fietstocht. Hij neemt je met je smartphone en de ErfgoedApp mee op een verrassende tocht door de natuur en langs het molenerfgoed van Hamont, Sint-Huibrechts-Lille en Budel. Spring je op je fiets en kom je mee?
Het fenomeen van de heggemulder was in de Loonse en de Lage Kempen een bekend verschijnsel. Ook over de grens, in oostelijk Brabant en in het Weerterland in Nederlands-Limburg, kon je hem tegenkomen. Sommige molens, zoals de Sint-Jan in Stramproy, hadden in de molenschuur bij de molen zelfs een vaste slaapplek voor de heggemulder.
Een heggemulder was een molenaar of molenaarsknecht zonder een eigen ‘vaste’ molen. Een variant dus op de haagprediker; de predikant zonder eigen gemeente, die van dorp naar dorp trok. De heggemulder trok van molen naar molen en bleef bij een molen waar tijdelijk veel werk was enkele dagen of weken meewerken. Vaak kreeg deze molen-loonwerker in ruil kost en inwoning en een geringe financiële vergoeding. Vooral in Noord-Limburg, een streek met veel graanmolens, waren de heggemulders graag geziene gasten op de molens. Vanwege hun vakkennis, hun werklust én de molennieuwtjes die ze meebrachten en uitwisselden.
In de Heggemulderroute neemt heggemulder Rein je mee op een prachtige tocht langs de wind- en watermolens van Hamont, Achel (de vroegere Heerlijkheid Grevenbroek), Sint-Huibrechts-Lille en Budel in de Nederlandse gemeente Cranendonck. Ook de oude dorpskernen van Budel, met de Markt; Hamont, met de prachtige Teutenhuizen op het Stadsplein en Sint-Huibrechts-Lille liggen op de route van Rein en zijn een bezoek meer dan waard. Van iedere molen of markante plek weet Rein je onderweg via de ErfgoedApp iets interessants en informatiefs te vertellen. Want Rein blijkt een geboren verteller en prettige reisgezel te zijn, die graag zijn kennis over de molens met je deelt.
Tomp Torenmolen
De Tomp is een plek die bol staat van verhalen en mysteries.
Hoogtepunten zijn er onderweg bij de vleet. Maar de mystieke torenmolen De Tomp maakt toch wel de meeste tongen los. Over deze historische plaats, midden in de uitgestrekte bossen van Beverbeek, deden altijd al verhalen de ronde. Ook nu nog werpt de plek tal van vragen op. Was De Tomp vroeger een Motte-toren, een versterking? Of is de toren altijd al een molen geweest? Daarover voeren deskundigen ook nu nog discussies. Heggemulder Rein kende De Tomp alleen als verdedigingstoren want in zijn tijd was de molen al lang buiten gebruik. Nieuwe inzichten wijzen erop dat De Tomp oorspronkelijk een torenmolen was, gebouwd in de 15e eeuw door de Heren van Grevenbroek op een Schans, een door water omgeven versterkt stukje grond. In de buurt van De Tomp draaide ook nog de Waagmolen, een standerdmolen of staakmolen. En ‘t Meulke, een nijvere watermolen op de oever van de Warmbeek.
Het grootste gevlucht van België draait in Huibrechts_Lille
In Sint-Huibrechts-Lille bepaalt de Lilse Meule, met een gevlucht van 26,70 meter het grootste gevlucht van België, het dorpssilhouet. Deze stoere beltkorenmolen stond niet altijd op deze plek. Tot 1908 draaiden de wieken van de Lilse Meule aan de oever van het Kanaal van Bocholt naar Herentals. De molen moest daar echter wijken voor een kanaalverbreding en werd verplaatst naar het Schenkbroek: ruim 1 kilometer verderop richting Sint-Huibrechts-Lille.
Stap zeker af bij de Napoleonsmolen in Hamont.
Ook bij de Napoleonsmolen, een voormalige galerijmolen en nu stellingmolen midden in Hamont, laat Rein je afstappen om de molen te bezoeken. Op deze plek was Rein vroeger regelmatig te gast om te malen. Voor de bouw van de molen werd in 1804 een vennootschap opgericht door enkele invloedrijke inwoners van Hamont. Ook nu nog wordt op deze molen regelmatig graan gemalen en olie geslagen.
Namen op muren en balken
Draaien de molenwieken of staat de poort van de molen open? Stap dan vooral binnen. De aanwezige molenaars vinden het fijn om te vertellen over hun molen en je te tonen hoe de kollergang zaden plet of de maalstenen het graan malen. En neem zeker de tijd om ook de zolder te beklimmen en vanaf de omgang of stelling over Hamont uit te kijken. Of laat je uitleggen hoe vroegere molenaars en knechten hun namen in de muren of in het hout van de molen gekrast of gekerfd hebben.
Namen en initialen op de muren van de Napoleonsmolen vertellen verhalen.
Ook de drie korenmolens in Budel, vlak bij Hamont maar aan de Nederlandse kant van de grens, liggen op de route. Ook anno 2022 wordt hier nog altijd beroepsmatig gedraaid en gemalen.
Deze grensoverschrijdende fietstocht (plan er wel een dag voor in) is uitgestippeld op het fietsknooppuntennetwerk. Je kan zelf kiezen op welk knooppunt je je tocht begint. Je doorkruist het gevarieerde landschap en het groene buitengebied tussen Budel (NL), Hamont, Achel en Sint-Huiberchts-Lille (Pelt) met de Haarterheide, Bevenbeek, Lozerheide en het Langbosch. De route voert ook langs het Kanaal Bocholt-Herentals en de Zuid-Willemsvaart, twee waterwegen die het landschap doorsnijden. Ook de typische Kempense heide zal je tijdens deze, ook landschappelijk, aantrekkelijke tocht regelmatig begeleiden.
Op Witte Donderdag opende een gebruiker het 2 miljoenste verhaal in de ErfgoedApp. De ErfgoedApp is een product van FARO, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed. Dat nieuwe record illustreert de populariteit én de kwaliteit van (de inhoud van) deze gratis app. Ook MolenNetwerk KempenBroek vzw maakt van de ErfgoedApp gebruik om bezoekers aan GrensPark Kempen~Broek met het molenerfgoed van deze streek kennis te laten maken. Inmiddels zijn in de ErfgoedApp 4 thematische molenfietsroutes opgenomen. De 5e route, de Windmolenroute langs de ‘grote stoeren jongens van het Weerterland’ volgt eind 2023.
IN de ErfgoedApp vind je veel extra info over de molens
De ErfgoedApp werd ontwikkeld om collecties op een laagdrempelige en interactieve manier te ontdekken in musea, archieven en erfgoedbibliotheken. Sinds de lancering in 2015 is de app steeds populairder geworden, zowel bij het publiek als organisaties binnen de erfgoedsector. Zo zijn er ook talloze wandeltochten en fietsroutes die erfgoedplekken met elkaar verbinden.
“Met deze app wilden we informatie en verhalen bij erfgoed op locatie brengen. Zo willen we erfgoedorganisaties aansporen om een digitaal aanbod te ontwikkelen”, aldus Bram Wiercx, projectmanager van de ErfgoedApp. “En daarin zijn we goed geslaagd. De ErfgoedApp komt dan ook tegemoet aan een reële nood binnen de erfgoedsector.”
Augmented reality
Vandaag kan het publiek uit een enorm aanbod binnen de ErfgoedApp kiezen. Erfgoedorganisaties kunnen zelf niet alleen klassieke rondleidingen en audiogidsen aanbieden, ook videomateriaal, doe-vragen en spelvormen zijn opgenomen. Zelfs de inzet van augmented reality is mogelijk in de ErfgoedApp. Dat betekent concreet dat erfgoedorganisaties hun kunstwerken, beelden en artefacten interactief kunnen inzetten in haar rondleidingen. Deze functie wordt onder meer gebruikt door Doof Vlaanderen vzw, die VGT-vriendelijke tours ontwikkelde. Daarmee kunnen doven en slechthorenden cultureel erfgoed ontdekken aan de hand van een gebarentaaltolk en visiotours.
Ook op andere vlakken zet FARO zich in op toegankelijkheid en inclusie. Zo zijn er tours die duidelijke geluidsopnames voor slechtzienden bieden, net als samenwerkingen met organisaties die maatschappelijke problemen en uitdagingen aankaarten, zoals projecten overarmoede,herinneringswandelingenen anderereminiscentie-initiatieven.
Ook op de komende Erfgoeddag, op zondag 23 april, maken heel wat erfgoedorganisaties gebruik van de ErfgoedApp.
Algemeen directeur van FARO, Olga Van Oost: “Dankzij de ErfgoedApp kan het publiek op een laagdrempelige manier meer informatie en verhalen over erfgoed ontdekken. Hierdoor verhogen we het draagvlak voor erfgoed in de samenleving en zorgen we ervoor dat we dit erfgoed kunnen doorgeven aan toekomstige generaties.”
Pollismolen in Opitter aan de rand van een historische vloeiweide
In het noorden van Limburg, op de grens met Nederlands-Limburg, ligt tussen Maaseik en het Nederlandse Weert een prachtig gevarieerd natuurgebied. Een streek die niet zo bekend is en ook niet zo vlug op het wensenlijstje van favoriete vakantiebestemmingen in eigen land staat. En dat is jammer en onterecht. Want dit gebied, het GrensPark Kempen~Broek, verdient het om veel breder bekend en gekend te zijn. In Kempen~Broek gaan mensen, natuur, cultuur & erfgoed hand in hand.
Sleutel op de poort
GrensPark Kempen~Broek is een wat eigenzinnig natuurgebied vol verrassingen en variatie. Je vindt er droge en natte natuurgebieden, zandverstuivingen en broekbossen, weilanden, naaldbossen, heidegebieden, moerassen, beken, vennetjes en veel leuke dorpjes en steden die uitnodigen om te ontdekken. En je vindt er vooral ook erg veel molens.
GrensPark Kempen~Broek is er trots op dat de streek nog altijd 47 windmolens én watermolens telt. En uitgerekend daar komen MolenNetwerk KempenBroek en de ErfgoedApp om de hoek kijken. Want het MolenNetwerk KempenBroek maakt dit bijzondere molenerfgoed met behulp van de ErfgoedApp via verschillende fietsroutes toegankelijk. Eén daarvan is de Watermolenroute.
De Watermolenfietsroute kun je makkelijk fietsen van knooppunt naar knooppunt in Limburg
“Gebruik de ErfgoedApp als sleutel op de poort van de molen”: met die slogan nodigt het MolenNetwerk je uit om de Watermolenroute te fietsen. Deze ruim 45 kilometer lange fietstocht brengt je langs de Bosbeek en de Itterbeek in de omgeving van Maaseik en Bree. Trek er wel een hele dag voor uit, want onderweg valt er heel wat te ontdekken. Je fietst door leuke dorpjes als Tongerlo, Opitter, Opoeteren, Neeroeteren of Wurfeld en leert de prachtige natuur van deze streek kennen. Bijna de hele route voert over rustige landwegen met hier en daar een flinke klim. Onderweg vertelt de ErfgoedApp over het landschap en over oude boerderijen of opvallende wegkapelletjes die uitnodigen om even te pauzeren.
De ErfgoedApp laat je veel praktische informatie zien zoals de ligging van de watermolens langs de Bosbeek en Itterbeek
Aandacht voor het landschap waar je doorheen fietst.
Al fietsend passeer je aan de échte sterren in het landschap: de twaalf watermolens. Knijp bij zo’n molen zeker de remmen dicht als je ziet dat het waterrad draait. De molenaar is dan aanwezig en zal je met plezier alles vertellen over ‘zijn’ molen en over het draaien en malen. Maar ook als de molen niet draait en de poort op slot is, is het goed om even af te stappen en de verhalen in de ErfgoedApp te beluisteren en te bekijken. En dat is heel veel en heel gevarieerd: van oude filmpjes en foto’s van vroeger tot indrukwekkende animaties over de werking van een volmolen, graanmolen, zaagmolen of olieslagmolen. Als kers op de kaart laten korte filmpjes je bij veel molens ook echt ‘achter de poort in de molen binnenkijken’.
De Klaaskensmolen, een bijzondere molen
Hoewel elke molen een bezoek meer dan waard is, is er toch een speciale vermelding weggelegd voor de Klaaskensmolen in Neeroeteren. Je moet even zoeken, maar de molen ligt vlakbij knooppunt 47 van het Knooppuntennetwerk.
De vrijwillig molenaars van de Klaaskensmolen in Neeroeteren
In de ErfgoedApp vind je veel extra info over de Klaaskensmolen en de andere molens op de Watermolen fietsroute
Het horizontaal werkend zaagblad van de Klaaskensmolen
De Klaaskensmolen is niet zomaar een door water aangedreven molen. Het is de enige nog actieve door water aangedreven houtzaagmolen in Vlaanderen. Molenaar Lucas Ceelen bedient het indrukwekkende zaagmechanisme met veel vakmanschap en liefde. De tijdens de Eerste Wereldoorlog geplaatste zaagmachine, met een horizontaal geplaatst zaagblad, is dan ook een echt oudje dat met respect behandelt moet worden. De molenvrijwilligers vertellen met enthousiasme over hoe de indrukwekkende machine door de dikke boomstammen zaagt.
En vraag de molenaars zeker ook eens naar het verhaal van de OLS-bölkes. Het OLS is een groot traditioneel schuttersfeest waaraan zo’n 130 schutterijen uit beide Limburgen meedoen. We zullen niet verklappen watbölkeszijn en wat de Klaaskensmolen met diebölkeste maken heeft gehad. Want dat verhaal kunnen de molenaars van de Klaaskensmolen je veel beter uit de doeken doen!
Op deze fietsroute in het Grenspark Kempen~Broek, verbergen zich een aantal watermolens langs de Itterbeek en de Bosbeek. Als je ze weet te vinden dan onthullen zij het recente en verre verleden. Soms brengen ze jou terug naar een idyllische tijd of je komt via de molen in een bewogen episode van de…
GrensPark Kempen~Broek doet zijn naam alle eer aan: het strekt zich namelijk niet alleen uit in Belgisch Noord-Limburg, tussen Maaseik en Bocholt, maar ook in Nederlands Midden-Limburg, in de streek tussen Leudal, Weert en een stukje Nederweert.Als toemaatje is er nog een extra grensoversteek naar het Noord-Brabantse Budel. In deze grensstreek stippelde MolenNetwerk KempenBroek de Grensmolenfietsroute uit.Het gebied kenmerkt zich door prachtige, gevarieerde en eigenzinnige natuurgebieden en veel bijzonder erfgoed. Geen groots erfgoed, zoals enorme kastelen of indrukwekkende kerken en kathedralen, maar erfgoed dat eeuwenlang ten dienste stond van de streekbewoners. Denk dan bijvoorbeeld aan schansen, kapelletjes, oude drinkplaatsen voor vee of kuilen voor bluswater bij een brand, oude wegkruisen, mooie boerenhoeves en langgevelboerderijen. Maar het zijn toch vooral de vele wind- en watermolens die een wel heel bijzondere plaats innemen. De Grensmolenroute laat je kennismaken met negen van deze molens. Stap op de fiets en kom toeren tussen molens, natuurgebieden en landsgrenzen.
De Broekmolen ligt exact op de B/NL grens aan de Aabeek
Op je 35 kilometer lange tocht tussen Molenbeersel, Kessenich, Neeritter, Ittervoort en Stramproy passeer je tekens weer, vaak zonder dat je het merkt, de Belgisch-Nederlandse grens. Onderweg fiets je door prachtige natuurgebieden die het eigenzinnige karakter van GrensPark Kempen~Broek perfect illustreren. Het ene moment rij je door een mooi bosgebied, een paar kilometer verder scheer je rakelings langs de randen van een moeras of doorkruis je een broekbos via een houten bruggetje. Tot je plots oog in oog staat met een van de vijf water- en vier windmolens die als parels aan een snoer op je route liggen.
Het gevarieerde landschap van GrensPark Kempen~Broek verrast telkens en verveelt nooit.
De Grensmolenroute is via het knooppuntennetwerk makkelijk te volgen
Eeuwen vol geschiedenis
Elke molen op deze Grensmolenroute is bijzonder en vertelt een verhaal van soms honderden jaren. Vooral de watermolens kennen een uitzonderlijk lange geschiedenis, die ze onderling met elkaar verbindt. Stuk voor stuk zijn ze er wonderwel in geslaagd de uitdagingen die hun voortbestaan in gevaar brachten te weerstaan en te trotseren. Zo kan je ook nu nog, anno 2023, genieten van dit bijzondere molenerfgoed én van de bijhorende verhalen over de molen en zijn molenaar.
Bij een bezoek aan de molen vertelt de vrijwillige molenaar of molengids je graag die verhalen. Ook in de ErfgoedApp werden per molen verschillende verhalen en anekdotes opgenomen. En is de poort van de molen gesloten, dan kan je de ErfgoedApp gebruiken als sleutel tot de molenpoort. Verwacht je niet aan een langdradige technische opsomming over de molen maar beleef een uniek en persoonlijk molenverhaal. Welke rol speelde de molen voor de bevolking en voor de omgeving? Hoe ging men te werk bij inmiddels allang weer verdwenen productieprocessen zoals het vollen van wol voor de lakenindustrie? Via de ErfgoedApp verneem je het antwoord op deze en heel wat andere leuke wetenswaardigheden en molenanekdotes.
Theo Keijers, meer dan 70 jaar met hart en ziel molenaar van de Keijersmolen in Molenbeersel.
De Molenaar is de ziel van de molenDe Grensmolenroute laat je ook kennismaken met de molenaars, oh zo belangrijk voor de toekomst van de molens. De molenaar was vroeger ook de ziel van de molen. Zo is de geschiedenis van de Keijersmolen in Molenbeersel nauw verbonden met de familie Keijers. Joannes Keijers bouwde deze stenen windmolen, een berg- of beltmolen, in 1869 als tweede molen van Molenbeersel vlak over de grens bij Stramproy. In 2015 werd de achterkleinzoon van Joannes Keijers, Theo Keijers, gevierd als platina molenaar, omdat hij 70 jaar op de molen stond. Theo Keijers was eigenaar van de molen sinds 1962 en voerde in zijn actieve molenaarsleven talrijke technische verbeteringen en vernieuwingen door. Hij overleed in juli 2018 op 86-jarige leeftijd. Deze nauwe familieband maakt de Keijersmolen tot een unicum in België: de molen bleef altijd eigendom van één familie.Een paar kilometer verderop in het Nederlandse Stramproy drukten twee molenaarsgeslachten, de families Van de Winkel (molen Sint-Jan) en Nijs (De Nijverheid) op een vergelijkbare manier hun stempel op hun molen. Bij molen Sint-Jan wordt de laatste beroepsmolenaar van de molen, Lei van de Winkel, met een bronzen beeld geëerd. Hij verzette zich tegen de machtige brouwersfamilie Maes, eigenaren van de molen, toen die de molen wilden verkopen aan de opkomende Boerenbond met de bedoeling de molen te slopen. Molenaar Lei van de Winkel ging in staking en won het uiteindelijk van de brouwersfamilie. Daardoor kan het leuke dorp Stramproy nu nog altijd trots zijn op de oudste authentieke houten standerdmolen waarvan de geschiedenis teruggaat tot in de 16eeeuw.
Vijf op een rij
Molens konden elkaar vroeger ook behoorlijk in de weg zitten en naar het leven staan. De verhalen over onmin tussen molenaars zijn dan ook talrijk. De ruzies vonden vaak hun oorsprong in het gebrek aan voldoende wateraanvoer bij de eigen molen omdat de molenaar van een stroomopwaarts liggende molen aan het stuwen was voor zijn molen.
Tekenend hiervoor is het stukje Itterbeek tussen Kessenich (B) en Ittervoort (NL). Op een strook van slechts enkele kilometer liggen hier maar liefst vijf watermolens dicht bij elkaar: de Borchmolen was de bovenste van de vijf. De plek waar deze molen staat, wordt trouwens nog altijd bezongen in het Limburgs volkslied: ‘Waar in het bronsgroen eikenhout’. De andere molens, die stroomafwaarts liggen, zijn de Armenmolen in Neeritter, de Schouwsmolen en de Luyensmolen in Ittervoort en de verdwenen Kraekermolen in Thorn. Tussen de eerste en de laatste molen bedroeg het verval slechts 4,8 meter, zodat ze elkaar flink hinderden bij het stuwen en malen. Omstreeks 1950 werden alle molens stilgelegd maar de Borchmolen, Armenmolen, Schouwsmolen en Luyensmolen bestaan nog steeds.De voorbije jaren is de Schouwsmolen door de huidige particuliere eigenaar zelfs liefdevol gerestaureerd en draait de molen ook weer regelmatig. Opwww.molenagenda.comkan je zien welke molens in het GrensPark geopend en te bezoeken zijn.
Veelzijdige informatie
Via de ErfgoedApp kan MolenNetwerk KempenBoek vzw je bovendien ook weetjes en feiten over de molens laten zien die bij een bezoekinde molen niet direct getoond kunnen worden. Denk hier bijvoorbeeld aan oud historisch filmmateriaal of oude, vergeelde en kwetsbare krantenknipsels.
Opvallend zijn ook de vele animaties die je een duidelijk beeld geven over bijvoorbeeld de opbouw of werking van de molen, of over het stuwen van het water in de beeklopen. Hoe ziet de kapconstructie van een houten zestienkantige beltmolen er aan de binnenkant uit? De Zorgvlietmolen was vroeger een van de weinige zestienkantige molens in de streek en een indrukwekkende animatie laat zien hoe de constructie van zo’n molen in elkaar stak. Kortom, voor ieder wat wils.
Een herinnering aan de historische meelzakken van de Sint Jansmolen
Je kan de Grensmolenroute in beide richtingen fietsen. Ideale startplekken zijn de Keijersmolen in Molenbeersel en de Uffelse molen in Haler-Uffelse (Leudal). Die laatste molen vormt ook een prima rustplek, met een aantrekkelijk lommerrijk molenterras. Molenbeersel, Stramproy en Neeritter zijn drie dorpen waar ook nog veel te bekijken is en onderweg zijn er talloze plekjes midden in het prachtige GrensPark Kempen~Broek voor een pauze in de volle natuur. Meer over de molens in GrensPark Kempen~Broek en over de fietsroutes en wandelingen die MolenNetwerk KempenBroek heeft uitgestippeld vind je ook opwww.molenfietsen.euenwww.molenlopen.eu.De Grensmolenroute in de ErfgoedApp vind je viaGrensmolenroute | ErfgoedApp.Toch liever een papieren routekaart?
Ovenbuur Bocholt vzw hield vorig jaar een succesvol crowdfundingsproject op de Geef om erfgoed-pagina. Daarbij werd de vsw begeleid door Growfunding en Davidsfonds. Histories vzw is één van de andere partners van de Geef om erfgoed-pagina. Vanuit het Geef om erfgoed-partnerschap is het plan onstaan om enkele succesvolle crowdfundingsprojecten en de ervaringen van de projecthouders te documenteren.
Op die manier hoopt men andere initiatieven te ondersteunen maar ook te helpen door de ervaringen met succesvolle projecten, te delen
.
Goed voorbeeld doet Goed volgen
Het project Ovenbuur van Ovenbuur Bocholt vzw, het project om een bakhuis bij de Sevensmolen in Kaulille te bouwen, werd daarom deze week uitgebreid filmisch vastgelegd.
Ann Rombaut, een van de bestuursleden van VZW Ovenburen en van Molennetwerk KempenBroek vzw, maakte een verslagje van de dag:
Een heel fijne dag samen met Jan van Histories en Job, de videofilmer.
Het begon met een lekker tasje koffie met koek. Daarna werd de oven aangestoken. Ondertussen werd Toon geïnterviewd over het waarom van deze bakoven op die plaats. Piet en Jos waren de brandmeesters. Ann werd in de Sevensmolen geïnterviewd over het belang van ons erfgoed; van waar komt naam vandaan van Ovenbuur : naam komt van de bakovens bij de fabriekshuizen van Cooppal. Vanaf 1917 werden er huisjes gebouwd voor de werkmannen en hun familie. Per 5 huisjes was er een bakoven. De vrouwen kwamen er bakken en de laatste nieuwsjes uit het dorp vertellen. Het waren dus Ovenburen.
Hier ontstaat een traditionele regionale lekkernij: Bakkemoezevlaai
Ondertussen was er regelmatig een vliegtuig dat voorbijvloog en dan was het even pauze. Bakker Jack had al spijs klaargemaakt voor de Bakkemoezevlaai, een streekproduct!! Met gedroogde peren, die we daar ter plaatse zouden bakken. Jos en Piet zorgden ondertussen voor het op maat maken van ‘mutterden’ ofwel mutsaarden.. Bakker van dienst was Noël Cuppens. Maar eerst tijd voor middagpauze met een lekker likeurtje om op te warmen, lekkere erwtensoep van Toon en belegde broodjes van bij bakker Bart. Dan terug aan het werk. Voorbereiden van deeg; oven leegmaken als hij voldoende warm was en dan vlaaien erin. Ondertussen vertelde bakker Noël over het bakken zelf en Robert moest vertellen over ons traject samen met Growfunding. Afgesloten werd met een lekker stuk bakkemoezevlaai en een tas koffie.
We zijn benieuwd naar het eindresultaat! We krijgen de link nog doorgestuurd en dan kunnen we iedereen laten meegenieten van deze mooie ‘warme’ Ovenbuurdag.
De Vlaamse minister van Cultuur, Jan Jambon, heeft 6 nieuwe borgingspraktijken toegevoegd aan het Register van inspirerende voorbeelden rond het Borgen van immaterieel erfgoed.
Dat register bundelt goede voorbeelden die anderen kunnen inspireren bij het koesteren, delen en doorgeven van hun eigen niet-tastbaar erfgoed.
Een van deze initiatieven is MolenNetwerk KempenBroek vzw.
Het Molennetwerk is actief in GrensPark Kempen~Broek in de gemeenten Weert, Leudal, Nederweert, Cranendonck (Budel) en de Belgisch Limburgse gemeenten Maaseik, Kinrooi, Bree, Bocholt, Hamont-Achel en Pelt.
Onderstaand de omschrijving en motivatie van de experten commissie die de nominaties heeft beoordeeld en de Minister heeft geadviseerd.
Molennetwerk KempenBroek vzw GrensPark Kempen-Broek is een verrassend gevarieerd natuurgebied waar nog 47 watermolens en windmolens draaien en malen. Molennetwerk KempenBroek vzw is een vrijwilligersorganisatie die in 2015 is opgericht en zich inzet voor de promotie en het behoud van het molenerfgoed en het molenaarsambacht in GrensPark Kempen-Broek en in enkele direct aan Kempen-Broek grenzende gemeenten in Vlaanderen en Nederland. De vzw heeft ook aandacht voor de natuur van het grenspark en voor de mensen die er wonen. Ze brengt mens, natuur, cultuur en erfgoed samen. De organisatie zet actief in op het molenerfgoed, via verschillende kanalen (o.a. een blog) en initiatieven (o.a. wandel- en fietsroutes). Ze doet dit grensoverschrijdend voor alle 47 molens.
Minister van Cultuur Jan Jambon: “Het initiatief toont de kracht van samenwerken over de grenzen heen. De vrijwilligersorganisatie brengt mens, natuur, cultuur en erfgoed samen, met het park en de molens als vertrekpunt. Daarbij gaat het niet alleen over het historische en ambachtelijke aspect van de molens, maar ook over de molens als ontmoetingsplekken. Zo zet de organisatie het molenerfgoed op de kaart, verhoogt ze het draagvlak voor het molenbehoud en inspireert ze nieuwe vrijwillige molenaars.”
“Als MolenNetwerk KempenBroek vzw zijn wij erg vereerd en verheugd over het toekennen van dit schouderklopje aan onze VZW.
Voor ons vormt dit een extra motivatie om ons, met nog meer overtuiging en daadkracht, grensoverschrijdend in te zetten voor het behoud van het bijzondere molenerfgoed binnen GrensPark KempenBroek en voor het creëren van het noodzakelijke draagvlak onder de bewoners van GrensPark Kempen~Broek voor het molenerfgoed waardoor jong en oud(er) zich niet alléén meer betrokken voelen bij het behoud van dit bijzondere erfgoed maar zich mogelijk ook eerder én vaker actief gaan inzetten voor het molenbeheer en molenbehoud”, reageert voorzitter Vincent van den Berg van het MolenNetwerk KempenBroek op de plaatsing in het Register.
“Zo willen wij de toekomst van ons historisch molenerfgoed en van het ambacht van vrijwillig molenaar (niet voor niets aangewezen als Unesco Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland én Vlaanderen) borgen. Zodat er óók over 10, 20 of 50 jaar nog veel molens in GrensPark Kempen~Broek ons mooie landschap kruiden, draaien en liefst ook malen, olie slaan of hout zagen. Er is nog veel werk te doen”
Over MolenNetwerk KempenBroek vzw:
Het Molennetwerk KempenBroek werd in 2015 opgericht op initiatief van enkele molenvrijwilligers, moleneigenaren en molenbeheerders uit de Belgisch/Nederlandse Limburgse grensstreek tussen Maaseik en Weert. Doel van de vrijwillige samenwerking was en is de gemeenschappelijke problemen waarmee moleneigenaren, beheerders en vrijwilligers te maken krijgen, gemeenschappelijk én grensoverschrijdend aan te pakken.
Daarnaast wil het MolenNetwerk de belangstelling voor de molens in GrensPark Kempen~Broek vergroten door de molens toeristisch op de kaart te zetten.
Door ook bij de bewoners van de streek meer interesse voor de molens te genereren, hoopt het MolenNetwerk bovendien dat ook het draagvlak voor het molenbeheer en -behoud zal groeien en dat meer mensen zich voor de molens gaan interesseren en inzetten. Hierdoor kan het bijzondere molenerfgoed in Kempen~Broek waar nog 47 wind- en watermolens staan, geborgd worden voor de toekomst.
Meer over het MolenNetwerk KempenBroek kunt u lezen op
Het was de afgelopen dagen, eind januari, behoorlijk onstuimig weer. Vooral langs de kust van Nederland stond een heuse storm. In Kempen~Broek was er meer sprake van een krachtige, stijve bries met flinke windvlagen.
Het weer leidde wel tot enkele vragen van volgers over de wind. En waar kun je vragen over weer en wind prima stellen? Juist bij de molenaars.
Daarom voor iedereen die meer over briesjes of orkanen wil weten hier een makkelijke tabel.
Omdat wandelen, naast fietsen, steeds meer aanhangers trekt en razend populair is geworden in corona-tijd, ontwikkelt MolenNetwerk KempenBroek vzw naast de bekende fietsroutes nu ook wandelroutes die de natuur van Kempen~Broek met het molenerfgoed verbinden.
En zoals bij de fietsroutes zullen ook de wandelroutes in de Erfgoedapp opgenomen worden zodat de wandelaar onderweg interessante informatie over landschap waar hij doorheen loop en over het erfgoed dat hij passert op zijn smartphone vindt.
GrensPark Kempen~Broek is een verrassend en veelzijdig afwisselend natuurgebied op de grens van NL en B Limburg dat vooral voor wandelaars uitstekende en tal van gevarieerde routes voor een gezonde wandeling biedt. GrensPark Kempen~Broek heeft al veel natuurwandelingen uitgestippeld.Tijdens die tochten kom je langs tal van kleine en grotere landschapselementen zoals wegkruisen, kapellen, oude langgevelboerderijen en…. windmolens en watermolens.
MolenNetwerk KempenBroek kan zich voorstellen dat de wandelaar of fietser graag wat meer over dat erfgoed langs zijn route wil weten. De Erfgoedapp van Faro en de speciale molenroutes van MNKB in deze erfgoedapp geven je het antwoord op die vragen.
Met de wandelingen die MolenNetwerk KempenBroek vzw, naast de al bestaande fietstochten. de komende tijd ook gaat uitstippelen worden natuur en molenerfgoed verder met elkaar verbonden. Je smartphone wordt zo de sleutel op de poort van de molens en de natuur van GrensPark Kempen~Broek.
Enkele wandelingen kun je nu al bekijken en downloaden op deze website.
Vanaf het weekeinde van Open Monumentendag (12/13 september) is bij deAnna Molen Keent aan de Keenterstraat in Weert de virtuele tentoonstellingMolens worden Grootte bezichtigen. Deze informatieve en educatieve tentoonstelling laat aan de hand van augmented reality (beeld en geluid) de ontwikkeling zien van de vroege watermolens uit de 8e eeuw in het gebied van Kempen~Broek tot de 19e en 20e eeuwse beltmolens die je ook tegenwoordig nog veel in het landschap ziet draaien en malen.
De expositie moet je met een smartphone of tablet en de Erfgoedapp van FARO bekijken. Scan de 13 panelen in en zie hoe deze ingescande afbeeldingen op je smartphone tot leven komen.
De expositie is ook zeer geschikt voor groepen zoals scouting en schoolklassen in groepsverband.
De route 
Een paar kilometer verderop in het Nederlandse Stramproy drukten twee molenaarsgeslachten, de families Van de Winkel (molen Sint-Jan) en Nijs (De Nijverheid) op een vergelijkbare manier hun stempel op hun molen. Bij molen Sint-Jan wordt de laatste beroepsmolenaar van de molen, Lei van de Winkel, met een bronzen beeld geëerd. Hij verzette zich tegen de machtige brouwersfamilie Maes, eigenaren van de molen, toen die de molen wilden verkopen aan de opkomende Boerenbond met de bedoeling de molen te slopen. Molenaar Lei van de Winkel ging in staking en won het uiteindelijk van de brouwersfamilie. Daardoor kan het leuke dorp Stramproy nu nog altijd trots zijn op de oudste authentieke houten standerdmolen waarvan de geschiedenis teruggaat tot in de 16eeeuw.
Kijk maar eens bij 
